Mok

Hoe ontstaat mok bij het paard en wat kan ik er aan doen?

Vrijwel alle huidaandoeningen bij het paard kun je hier lezen en zien.

Inleiding
Mok is een verzamelnaam voor verschillende vormen van huidirritaties aan de onderbenen van een paard. De meest bekende is wel die in de kootholte (het gebied net boven de hoef aan de achterzijde van het been).
Mok kan erg hardnekkig zijn en de eigenaar soms tot wanhoop drijven, mede omdat mok bij een aantal paarden telkens weer terugkomt.
Meestal zie je de problemen in de nazomer en in de herfst, maar sommige hebben er het hele jaar door last van. Sommige rassen hebben vaker mok dan andere. Bekend zijn de problemen bij de Friezen en de Tinkers.
Mok is niet besmettelijk voor andere paarden.
Er zijn heel veel therapieën voor mok en dat geeft wel aan hoe divers de oorzaken kunnen zijn. En hoe machteloos je soms staat... Je kunt het ook zelf van paard op paard overbrengen, bijvoorbeeld doordat zalf niet meer schoon is, of via je handen wanneer je van paard naar paard gaat tijdens het behandelen. Wanneer het hoger op het been voorkomt wordt het ook wel rasp of rap genoemd.


Hoe ontstaat mok
Mok is een zogenaamde multi-factoriële ziekte. Dat wil zeggen dat er vele oorzaken kunnen zijn welke vaak ook gecombineerd voorkomen. Hieronder een willekeurige opsomming:
• Invloeden van buitenaf (o.a. zand en modder, vuil, diarree, teveel en te grondig wassen, insektenbeten) met als gevolg beschadiging van de huid. Dit vormt vaak het begin van meer ellende. Doordat het huidgebied waarin de aandoening aangrijpt bij ieder beweging van het paard mee beweegt, zal herstel van de beschadiging minder snel verlopen dan op plaatsen waar de huid weinig beweegt. Ander nadeel van de locatie van het probleem is dat het zo dicht bij de grond is.
Zomermok ontstaat waarschijnlijk door een combinatie van irriterende en/of ‘giftige’ stoffen in het gras en teveel zonlicht in de zomer.
• Bacteriële infecties kunnen de zaak verergeren. Ze kunnen immers makkelijk een voedingsbodem vinden en kunnen dan nog meer problemen veroorzaken.
• Zonnebrand (bij witte huid).
• Schimmelinfecties.
• Schurftmijten. Chorioptes-mijten (zie foto onder) komen veel voor bij de Fries en nestelen zich bij voorkeur in de warme, vochtige omgeving van de kootholte.
• Sommigen menen dat een verminderde weerstand een oorzaak kan zijn voor mok. Wat dat dan precies inhoudt is onduidelijk.


Mok met kloven (links) en een Chorioptes-mijt (rechts, foto gemaakt met electronen-microscoop)
Foto links: hoofcare

Symptomen
• Roodheid, schilfers, korstjes en soms kloven in de kootholte. Dit kan een broedplaats voor allerlei ziekteverwekkers (bacteriën, schimmels, mijten) zijn. De huid is in een aantal gevallen sterk verdikt.
• Soms is er sprake van vochtig eczeem
• Jeuk. Dit uit zich in stampen met het been of het langs elkaar schuren van de achterbenen. Vaak is dat een aanwijzing voor mijten.
• Kreupelheid.
• Soms is het gehele onderbeen of gehele been dikker. Men spreekt dan van Einschuss: de lymfebanen gaan ontsteken, het been wordt van onderaf dik, warm en pijnlijk en het paard krijgt koorts.

Einschuss
Een enkele keer spelen er andere oorzaken mee bij ‘Einschuss’: er is namelijk vrij recent een huidprobleem ontdekt wat voornamelijk bij de koudbloed typen paarden met veel behang (Fries, Clydesdale, trekpaard) optreedt. Het staat bekend als CPL (Chronisch Progressief Lymfoedeem). Waarschijnlijk is hier sprake van een genetische mutatie waarbij afwijkend elastine in de huid en lymfevaten zit. Hierdoor wordt de afvoer van lymfe en andere vloeistoffen vertraagd met als uiteindelijk gevolg verhoogde gevoeligheid voor infecties. Je ziet dit al bij paarden vanaf 2 jaar oud. Er is geen genezing mogelijk, maar zorg dat secundaire infecties geen kans krijgen door het behang te scheren en kans op mijten te verminderen. Maar ook veel beweging is belangrijk.
Deze aandoening is, zoals gezegd, nog niet zo lang bekend en staat uitgebreid beschreven in het nieuwe boek "Huidaandoeningen bij het paard" van Prof. dr. M. Sloet van Oldruitenborgh-Oosterbaan (2013 uitgegeven door uitgeverij Libre).



Behandeling
Wanneer je op internet naar een therapie voor mok zoekt kom je tientallen middeltjes tegen, variërend van van homeopathische tabletjes tot zwavel, knoflook of allerlei kruiden, van wassen met biotex tot zware antibioticumzalven, van iedere dag schoonmaken, korsten verwijderen tot vooral overal van afblijven. Dit geeft wel aan hoe lastig een behandeling kan zijn. Wat het beste helpt is moeilijk te zeggen: dat verschilt van paard tot paard.
Het is in ieder geval belangrijk een oorzaak voor de mok vast te stellen. De behandeling moet immers daarop zijn gericht. De dierenarts kan een huidafkrabsel maken om bijvoorbeeld mijten of schimmels op te sporen.

• Scheren van de kootholte
Als er sprake is van mok dan is het in ieder geval zaak de benen van de patiënt droog en schoon te maken en zonodig de kootholte uit te scheren. Dat laatste kan wel eens weerstand oproepen bij eigenaren van bijvoorbeeld Friezen en Tinkers.
• Wassen
Wassen met betadine-shampoo is nodig om de los zittende korsten te verwijderen. De korsten moeten zonodig 24 uur in de zalf gezet worden (eventueel onder verband) om te verweken. De korsten verhinderen namelijk dat het medicament op de plaats van de bestemming komt. Na het wassen goed drogen met een handdoek en eventueel ‘nadrogen’ met een föhn. Ook talkpoeder kan hierbij een goede dienst bewijzen.
• Zalven
Het gebruik van een mokzalf kan - afhankelijk van de samenstelling - goed zijn, maar daarbij is hygiënisch werken belangrijk. Dat betekent met schone handen schone, of liever nog wegwerp handschoenen, zalf op het probleemgebied aanbrengen. Het is ook belangrijk goed in de gaten te houden dat er geen viezigheid in de zalfpot gaat zitten. Bij ernstige gevallen worden de beste resultaten verkregen middels een behandeling onder een goed zittend verband met zalven die corticosteroïden bevatten tegen de ontsteking en antibiotica tegen de bacteriële infecties. Daarnaast is het zeer belangrijk dat de zalfbasis zodanig van samenstelling is dat de huid optimaal in conditie wordt gebracht.
Ook droogzet-antibiotica (zogenaamde 'droogzetters') van de koe worden nogal eens toegepast bij mok. Deze zijn uitsluitend bij de dierenarts verkrijgbaar.
Sommigen menen ook goede ervaringen te hebben met insmeren met tandpasta...
• Mijten- en schimmeldodende middelen
Soms kan het zinvol zijn middelen tegen parasieten en/of schimmels toe te voegen aan de zalf of deze op een andere manier toe te passen bij het paard. Door een falende (zeg maar gerust: onzinnige) Nederlandse wetgeving zijn veel uitstekende mijtendodende middelen (injectie-preparaten en wasmiddelen) niet toegestaan voor gebruik bij het paard in ons land (wel in alle ons omringende landen). Bijna elke dierenarts heeft deze middelen in huis voor andere diersoorten en gelukkig voor het paard (en eigenaar) worden ze hier toch wel met succes gebruikt...
• In geval van zomermok is het verstandig zonlicht te vermijden door opstallen of het verbinden van de benen. Een enkele keer kan een zonnebrandcrême met een zeer hoge beschermingsfactor uitkomst bieden.
• Antibiotica en ontstekingsremmers
Bij ernstigere gevallen van mok is -naast de lokale behandeling- ondersteuning met antibiotica gewenst. Zijn de benen van het paard heel dik en is er sprake van uitgebreide huidbeschadiging, dan zal dit voor het paard ook pijnlijk zijn. Het toedienen van pijnstillers/ontstekingsremmers is in die gevallen zeker gewenst. Als mok dit stadium eenmaal heeft bereikt is een behandeling vaak kostbaar en zeer arbeidsintensief en vereist veel verbanden en medicamenten. Voor mok geldt zeker dat de aanhouder wint.



Voorkómen
Na het lezen van bovenstaande tekst zal het duidelijk zijn dat een droge stal belangrijk is. Houdt in ieder geval de benen van het paard droog. Een andere bodem-bedekker kan daar ook aan bijdragen.

BRON: www.dierenklinieklemmer.nl/medische-info-huisdieren/info-paard/mok-bij-het-paard/
© 2016 Dierenkliniek Vrieselaar
Vissersburen 1
8531 EB Lemmer
0514 - 564433